Schema bedijking 1 - Eerste nederzettingen en dorpen ontstonden voor de bedijking op hoogste plekken van de oeverwal. © Marije Tilstra, Royal Haskoning (bron Sleutel van het verleden, sleutel van de toekomst)

Schema bedijking 2 - Dorpen beschermen landerijen tegen water dat van stroomopwaarts komt met voorkaden. © Marije Tilstra, Royal Haskoning (bron Sleutel van het verleden, sleutel van de toekomst)

Schema bedijking 3 - Door voorkaden te verbinden ontstaat vanuit de dorpspolders een sluitende bedijking. © Marije Tilstra, Royal Haskoning (bron Sleutel van het verleden, sleutel van de toekomst)

Deze tekst maakt onderdeel uit van de special Verbeelding van de Waal, De Waal als natuurlijke en beteugelde rivier, thema Creatief met hoogwater.

Dorpspolders

In de loop van de middeleeuwen wilden mensen hun huizen en akkers liefst helemaal vrijwaren van overstromingen. Dat deden ze in eerste instantie door stroomopwaarts van hun dorp dwars op de rivier een kade – een lage dijk - aan te leggen die het overstromingswater van de akkers en boerderijen moest houden. Deze kaden leidden het water naar de lager gelegen kommen achter de oeverwallen. Naarmate deze kaden verder werden uitgebouwd ontstonden bijna geheel omkade dorpspolders. Deze polders en kaden sloten nog niet op elkaar aan, en daarom had het rivierwater nog vrije toegang tot een groot deel van het gebied.

Sluitende dijken

Om meer grond in gebruik te kunnen nemen, ontstond in de loop van de middeleeuwen behoefte aan een sluitende bedijking van de rivieren. Doordat dorpen gingen samenwerken, en ook de graaf van Gelre zich ermee ging bemoeien, kwam er meer centraal gecoördineerd beheer. Dorpspolders werden door een dijk verbonden, zodat de Waal en de andere grote rivieren omstreeks 1300 allemaal een sluitende bedijking hadden. Het rivierengebied was voortaan verdeeld in binnendijks gebied, waar het rivierwater geen toegang meer had, en buitendijks gebied, de uiterwaarden, die bij hoog water nog overstroomden.

Vervolg: Het gevaar van dijken